Tết là gì?

Tết là tên gọi ngắn gọn của Tết Nguyên Đán, dịp lễ lớn nhất và quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam và nhiều nước châu Á theo lịch âm như Trung Quốc, Hàn Quốc, Mông Cổ. Tết Nguyên Đán mang ý nghĩa đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và chào đón năm mới với nhiều hy vọng về sức khỏe, may mắn, thịnh vượng cho gia đình và cộng đồng.

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Tết có nguồn gốc từ nền văn hóa nông nghiệp, khi người dân sử dụng lịch âm và tổ chức các nghi lễ nhằm bày tỏ lòng biết ơn với đất trời, tổ tiên và cầu mong một năm mới mùa màng bội thu. Đặc biệt, Tết Nguyên Đán là dịp người Việt bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên qua việc cúng bái, dâng mâm cỗ, mời ông bà về ăn Tết cùng con cháu.

Trong văn hóa Việt, Tết không chỉ là một dịp lễ mà còn là thời điểm gia đình đoàn tụ. Đây là lúc mọi người sum vầy bên nhau sau một năm dài làm việc vất vả, chia sẻ những câu chuyện, ôn lại kỷ niệm và cầu chúc cho nhau những điều tốt đẹp. Đối với người Việt, Tết không chỉ là ngày đầu năm mà còn là những ngày nghỉ quan trọng, để nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng, bắt đầu một năm mới với tinh thần phấn khởi.

Các phong tục ngày Tết Tết đi kèm với nhiều phong tục truyền thống giàu ý nghĩa:

Dọn dẹp và trang trí nhà cửa: Người dân thường dọn dẹp sạch sẽ và trang trí nhà cửa trước Tết để xua đi những điều không may của năm cũ và đón những điều mới mẻ.

Cúng ông Công, ông Táo: Vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, người Việt làm lễ tiễn ông Công, ông Táo về trời, báo cáo với Ngọc Hoàng về mọi việc xảy ra trong năm qua.

Cúng tổ tiên: Trong những ngày Tết, các gia đình đều chuẩn bị mâm cỗ để cúng tổ tiên, tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ đã khuất và mời tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu.

Gói bánh chưng, bánh tét: Bánh chưng ở miền Bắc và bánh tét ở miền Nam là món ăn truyền thống không thể thiếu, tượng trưng cho lòng biết ơn và sự trân trọng với đất đai và mùa màng.

Chúc Tết và mừng tuổi: Trẻ em được nhận tiền mừng tuổi từ người lớn như một lời chúc may mắn, học giỏi, vâng lời. Người lớn chúc nhau sức khỏe, thành công trong công việc và cuộc sống.

Hái lộc đầu năm và xông đất: Người dân thường hái một cành lộc nhỏ từ cây để cầu may hoặc chọn người hợp tuổi để “xông đất” - người đầu tiên bước vào nhà trong năm mới, mang đến may mắn cho gia đình.

Tết trong lòng người Việt Tết là thời gian để sống chậm lại, tận hưởng niềm vui bên gia đình và bạn bè, là lúc các giá trị truyền thống, tình cảm gia đình và lòng yêu nước được gắn kết. Tết Nguyên Đán có thể xem như một dịp khởi đầu mới, giúp mỗi người Việt Nam thêm yêu đời, yêu người, và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.

Tên gọi ngày tết âm lịch

Ngày Tết Âm lịch, tức Tết Nguyên Đán, là lễ hội truyền thống quan trọng ở nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là những nước chịu ảnh hưởng của nền văn hóa Trung Hoa cổ đại và sử dụng lịch âm. Mỗi nước có tên gọi và những phong tục riêng biệt, mang đặc trưng văn hóa riêng của mình. Dưới đây là tên gọi Tết Âm lịch ở một số nước châu Á: Việt Nam: Tết Âm lịch ở Việt Nam được gọi là Tết Nguyên Đán hoặc ngắn gọn là Tết. Đây là dịp lễ quan trọng nhất trong năm, khi người Việt sum họp gia đình, tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong một năm mới may mắn, thịnh vượng. Trung Quốc: Ở Trung Quốc, Tết Âm lịch được gọi là Xuân Tiết (春节) hay Tết Xuân. Đây là lễ hội quan trọng nhất của người Trung Quốc, còn được gọi là "Lễ hội mùa xuân". Người dân tổ chức đón Tết với các hoạt động đón giao thừa, bắn pháo hoa, múa lân sư rồng và tặng bao lì xì cho trẻ em. Hàn Quốc: Tết Âm lịch ở Hàn Quốc gọi là Seollal (설날). Đây là một trong những ngày lễ lớn nhất của người Hàn, dịp để con cháu thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên. Người Hàn Quốc thường tổ chức nghi lễ cúng bái tổ tiên, mặc hanbok, chơi các trò chơi truyền thống và thưởng thức các món ăn đặc trưng như bánh gạo tteokguk. Triều Tiên (Bắc Triều Tiên): Ở Triều Tiên, Tết Âm lịch cũng được gọi là Seollal giống như ở Hàn Quốc. Phong tục đón Tết của người Triều Tiên cũng tương tự, với các nghi lễ truyền thống và hoạt động gia đình, dù có ít nét hiện đại hơn. Mông Cổ: Tết Âm lịch tại Mông Cổ được gọi là Tsagaan Sar, nghĩa là “Tháng Trắng” hoặc “Trăng Trắng”. Đây là lễ hội đầu năm mới với các nghi lễ cúng tổ tiên và đón chào mùa xuân. Người Mông Cổ chào Tết bằng cách tổ chức những bữa tiệc truyền thống và các nghi thức để cầu chúc may mắn cho gia đình. Singapore, Malaysia, Indonesia và cộng đồng người Hoa ở các nước khác: Ở các nước có cộng đồng người Hoa lớn như Singapore, Malaysia và Indonesia, Tết Âm lịch được gọi là Chinese New Year hoặc Lunar New Year (Tết Trung Quốc hay Tết Âm lịch). Cộng đồng người Hoa tại đây duy trì các phong tục như cúng tổ tiên, đốt pháo, tặng lì xì, trang trí bằng màu đỏ để mang lại may mắn. Tây Tạng: Người Tây Tạng gọi Tết Âm lịch là Losar, đây là lễ hội lớn nhất trong năm của họ. Tết Losar kéo dài nhiều ngày, với các nghi thức tẩy uế nhà cửa, cúng tế và tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật độc đáo của người Tây Tạng. Mặc dù có tên gọi và phong tục khác nhau, Tết Âm lịch ở các nước này đều mang ý nghĩa chào đón năm mới, cầu chúc may mắn và hạnh phúc. Đây cũng là dịp để gia đình sum họp và hướng về nguồn cội, tổ tiên.

Các món ăn truyền thống ngày Tết

Ngày Tết Âm lịch là dịp lễ quan trọng ở nhiều quốc gia châu Á, và mỗi nước có những món ăn truyền thống riêng biệt, mang ý nghĩa đặc trưng về sự may mắn, sức khỏe và thịnh vượng. Dưới đây là những món ăn truyền thống ngày Tết của một số nước: Việt Nam Bánh chưng, bánh tét: Món bánh đặc trưng của người Việt tượng trưng cho trời và đất, thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên và đất trời. Thịt kho trứng: Món ăn phổ biến trong ngày Tết ở miền Nam, thể hiện sự sum vầy, hạnh phúc và thịnh vượng. Giò chả: Là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Bắc, thể hiện sự trọn vẹn và tài lộc trong năm mới. Dưa hành, củ kiệu: Món ăn kèm giảm ngấy, giúp làm mới vị giác và tượng trưng cho sự may mắn, phát triển. Trung Quốc Sủi cảo (Dumplings): Món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Trung Quốc, với ý nghĩa cầu mong giàu sang và sung túc vì hình dáng giống thỏi vàng. Mì trường thọ (Longevity Noodles): Món mì dài tượng trưng cho cuộc sống dài lâu, khỏe mạnh và thịnh vượng. Cá (Yú): Trong tiếng Trung, “cá” phát âm giống với từ “dư thừa”, nên cá là biểu tượng cho sự giàu có, no đủ trong năm mới. Bánh nian gao: Loại bánh gạo dẻo ngọt ngào với ý nghĩa “năm mới thịnh vượng hơn năm cũ”. Hàn Quốc Tteokguk (Canh bánh gạo): Món canh này là món ăn bắt buộc vào ngày Tết của người Hàn Quốc, tượng trưng cho sự trưởng thành, sức khỏe và may mắn. Jeon (Bánh rán): Món bánh làm từ bột và nguyên liệu khác nhau, thường là hải sản hoặc rau, với ý nghĩa cầu mong cho một năm mới thịnh vượng. Galbi jjim (Sườn bò hầm): Món sườn hầm mềm thơm với ý nghĩa gắn kết tình cảm gia đình trong ngày Tết.

Triều Tiên (Bắc Triều Tiên) Tteokguk (Canh bánh gạo): Giống như Hàn Quốc, người Triều Tiên cũng dùng món canh bánh gạo vào ngày Tết để chúc cho tuổi mới và may mắn. Kimchi: Món kimchi truyền thống là món không thể thiếu trong các bữa ăn ngày Tết, thể hiện tinh thần kiên cường và đón nhận những điều mới. Mông Cổ Buuz (Bánh bao): Bánh bao nhân thịt thường được hấp hoặc chiên, tượng trưng cho sự thịnh vượng và no đủ trong năm mới. Tsagaan Sar Milk Tea (Trà sữa Tsagaan Sar): Trà sữa truyền thống đặc biệt của người Mông Cổ, thường được dùng kèm bánh buuz vào dịp năm mới. Uuts (Đùi cừu nướng): Món đùi cừu tượng trưng cho sức khỏe và lòng hiếu khách, thường được chuẩn bị trong mâm cỗ cúng tổ tiên. Singapore, Malaysia và cộng đồng người Hoa ở các nước khác Yu Sheng (Gỏi cá sống): Món gỏi gồm cá sống và rau, trộn với nước sốt, là món ăn phổ biến trong ngày Tết. Người ăn sẽ trộn đều và tung cao để cầu mong may mắn, thịnh vượng. Pineapple Tarts (Bánh tart dứa): Những chiếc bánh nhỏ mang hương vị dứa ngọt ngào là món không thể thiếu, tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc. Nian Gao (Bánh tổ): Bánh gạo dẻo đặc trưng trong ngày Tết của người Hoa ở các nước Đông Nam Á, mang ý nghĩa cầu chúc cho một năm mới phát đạt và tốt đẹp.

Tây Tạng Guthuk (Mì thập cẩm truyền thống): Một loại mì truyền thống của người Tây Tạng, thường được ăn vào đêm giao thừa để xua đuổi những điều xui xẻo và đón chào may mắn. Tsampa (Bột lúa mạch): Thường được dùng trong các bữa ăn ngày Tết, tượng trưng cho lòng biết ơn và sự hài hòa trong cuộc sống. Món thịt và các loại bơ sữa: Các món ăn làm từ sữa và thịt gia súc như cừu, bò yak rất phổ biến, tượng trưng cho sự giàu có, sung túc trong năm mới. Mỗi món ăn Tết của các quốc gia không chỉ thơm ngon mà còn thể hiện niềm tin, hy vọng và ước mơ về một năm mới nhiều may mắn, sức khỏe và thịnh vượng. Những món ăn này phản ánh sự đa dạng văn hóa, nhưng vẫn gắn kết bởi những giá trị truyền thống và ý nghĩa sâu sắc trong ngày đầu năm.